Jesteś tutaj:

Główna treść strony

Niepodległość na ludowo

Po raz 19 w wigilię Narodowego Święta Niepodległości przypomnieliśmy o naszej kulturowej spuściźnie, prezentując tańce i pieśni ludowe z poszczególnych regionów etnograficznych kraju i zagranicy. Na parkiecie hali sportowej w Wieliszewie oklaskiwaliśmy przedstawicieli Polonii czeskiej – Zespół Pieśni i Tańca „Olza” z Czeskiego Cieszyna oraz reprezentujących region Mazowsza gospodarzy – Zespół Tańca Ludowego „Promyki” z Wieliszewa. Wydarzenie wzbogaciły stoiska z wyrobami tradycyjnymi i prezentacją ludowego rzemiosła, połączone z warsztatami rękodzieła. Wieczór zakończyła I Niepodległościowa Potańcówka „Weselmy się!”, do której zaprosiła nas Kapela Niwińskich a na parkiecie chodzonego, polkę i walczyka zatańczyła wspólnie rekordowa liczba tancerzy złożona z członków zespołów i publiczności. Tegoroczna edycja Festiwalu Pieśni i Tańców Polskich była wyjątkowa również z uwagi na obchody 200. rocznicy urodzin festiwalowego patrona – Stanisława Moniuszki.
Współorganizatorami XIX edycji Festiwalu byli: Gmina Wieliszew, Samorząd Województwa Mazowieckiego, Powiat Legionowski, a zadanie dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

ZTL "Promyki" w mazurze ze "Strasznego Dworu" - fot. Dominik Kamiński

NAUCZMY SIĘ BYĆ RAZEM
„Orkiestra serdecznie mi służyła. Koehler w roli Macieja tylko na trzeci raz zachrypł, że ledwie mówić mógł. Nowy mazur, rodzony Halkowego braciszek, ożywia czwarty akt, który w libretto bez życia wlecze się do wiadomego wszystkim od początku rozwiązania.” – ustami konferansjerów przemówił do nas Stanisław Moniuszko, podsumowujący w liście do swego przyjaciela premierę „Strasznego Dworu” z 28 września 1865 r. Po chwili na parkiet niemal wpłynęli mazurowym krokiem ubrani w kontusze tancerze Zespołu Tańca Ludowego „Promyki”, prezentując efektownego mazura z opery „Straszny Dwór” w choreografii Dariusza Skrzydlewskiego i do oryginalnej muzyki Moniuszki. Nadkomplet publiczności, który wypełnił przygotowaną na ten wieczór widownię hali sportowej, przyjął wykonanie niemal równie emocjonalnie co publika XIX-wiecznej premiery. 

Wójt Gminy Wieliszew Paweł Kownacki wręcza stypendia artystyczne i naukowe - fot. Dominik Kamiński

Wydarzenie otworzył gospodarz Wójt Gminy Wieliszew Paweł Kownacki, podkreślając że Festiwal stał się wieliszewską specjalnością i oryginalnym wkładem w świętowanie niepodległości, przypominając o roli jaką w kształtowaniu się polskiej świadomości narodowej pełniły ludowa kultura i dziedzictwo. Witając publiczność i gości honorowych, podziękował im za możliwość organizacji tak efektownego i ważnego dla lokalnej społeczności wydarzenia. Po nim list od Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika odczytał obecny wśród gości Artur Pozorek – Wicedyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Warszawie. Wieczór zaszczyciła swoją obecnością potomkini Stanisława Moniuszki – prapraprawnuczka kompozytora pani Elżbieta Janowska-Moniuszko, która wyrażając wdzięczność za kultywowanie pamięci o swoim wielkim przodku, zachęciła: – Nauczmy się być razem. Jej apel w przeddzień niepodległościowych obchodów wybrzmiał szczególnie aktualnie. Festiwal był tradycyjnie okazją do wręczenia stypendiów artystycznych i naukowych przyznanych w ramach Programu Stypendialnego Gminy Wieliszew. Z rąk wójta gminy Pawła Kownackiego, przewodniczącego rady gminy Marcina Fabisiaka oraz dyrektora Centrum Usług Wspólnych Jacka Banaszka, stypendia odebrali m.in. tancerze ZTL „Promyki”.

Elżbieta Janowska-Moniuszko - fot. Dominik Kamiński

WIWAT PATRON
Patronem Festiwalu od roku 2014 jest Stanisław Moniuszko – najważniejszy z twórców polskiej opery narodowej, którego twórczość cechowały narodowy charakter ale i liczne ludowe inspiracje, u podstaw których leży przenikający się folklor trzech grup etnicznych żyjących obok siebie: Polaków, Białorusinów i Litwinów. Tegoroczna edycja zbiegła się z 200. rocznicą urodzin patrona i została wpisana przez koordynatora obchodów Teatr Wielki – Operę Narodową w oficjalny program wydarzeń Roku Stanisława Moniuszki. Patronat honorowy nad Festiwalem objęła Fundacja im. Stanisława Moniuszki, założona przez potomków wielkiego kompozytora. Prowadzący Festiwal konferansjerzy przypominali ciekawostki z życia Moniuszki, a w przerwach między kolejnymi układami tanecznymi w materiałach filmowych wyświetlanych na ekranie mogliśmy zapoznać się z najważniejszymi wątkami z życia kompozytora i jego artystycznym dorobkiem.

 ZPiT "Olza" w tańcach cieszyńskich - fot. Dominik Kamiński

KULTURA BEZ GRANIC
Na parkiecie zobaczyliśmy 16 ludowych kompozycji (ponad 120 minut), prezentujących folklor polski, czeski i słowacki, na który składa się również dorobek kulturowy grup etnicznych zamieszkujących dziś i niegdyś wymienione tereny. Przede wszystkim osadników wołoskich, pasterzy dla których górskie pastwiska nie miały granic a ze swymi stadami przemierzali łukiem Karpat setki kilometrów, wpływając na kształt dziedzictwa kulturowego dzisiejszych górali w Czechach, Polsce, na Słowacji, Ukrainie i w Rumunii, skąd rozpoczęli swoją wędrówkę na północ. Po raz drugi w historii Festiwalu zaprosiliśmy grupę polonijną – po litewskiej "Perle" z Wileńszczyzny przed dwoma laty tym razem sięgnęliśmy spuścizny Polaków zamieszkujących czeskie Zaolzie, goszcząc Zespół i Pieśni i Tańca „Olza”, w którego szeregach tańczy ponad 30 młodych mieszkańców Czeskiego Cieszyna i okolic.

Tańce zbójnickie "Olzy" - fot. Dominik Kamiński

Tańce wałaskie ZPiT "Olza"

"Olza" w słowackich tańcach z okolic Trenczyna - fot. Dominik Kamiński

Zespół działa przy Zarządzie Głównym Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Republice Czeskiej a swoją nazwę przyjął od rzeki granicznej Olzy i właśnie ze względu na miejsce swojej działalności poza folklorem rodzimym i transgranicznym (m.in. tańce z regionu Śląska Cieszyńskiego) prezentuje również barwny folklor czeski i morawski (popisowe tańce zbójnickie z okolic Valasska oraz taniec stara uherska – oba z regionu Wołoszczyzny Morawskiej) oraz słowacki (tańce z okolic Trenczyna i regionu Szarysza), który publiczność Festiwalu nagradzała entuzjastycznie gromkimi brawami. Jak podkreśla kierownik artystyczny Zespołu Roman Kulhanek – Folklor polski jest bardzo ważny dla Polonii żyjącej nie tylko na Kresach ale również na Zaolziu, bo pielęgnując tradycje naszych przodków integrujemy środowisko polonijne.

"Promyczki" w poleczce - fot. Dominik Kamiński

Grupa przygotowawcza "Promyków" w poleczce i walczyku - fot. Dominik Kamiński

Tańce i zabawy kurpiowskie* dziecięcej grupy "Promyków" - fot. Dominik Kamiński




Grupa młodzieżowa ZTL "Promyki" w tańcach opoczyńskich - fot. Dominik Kamiński

Tradycyjnie region Mazowsza reprezentowali gospodarze – Zespół Tańca Ludowego „Promyki” z Wieliszewa, który swoim występem zamknął obchody jubileuszu 20-lecia. Po raz kolejny w jego wykonaniu zobaczyliśmy przegląd folkloru wielu zakątków współczesnej Polski – centralnej (tańce opoczyńskie grupy młodzieżowej i Kurpi Zielonych grupy dziecięcej zaprezentowane w nowych strojach*), wschodniej (tańce podlaskie grupy dziecięcej) i południowej (krakowiak i tańce Górali Spiskich, w których pobrzmiewają echa węgierskich wpływów kulturowych) a także w polce i walczyku pt. "Dziecięce umizgi" w choreografii Kamila Rzący (grupa przygotowawcza) oraz w poleczce w choreografii Dominiki Bisialskiej (grupa najmłodsza). Właśnie tańce z regionu Spisza – dzielonego dziś przez Polskę i Słowację, były układem finałowym, w którym wspólnie zaprezentowały się wszystkie grupy obu zespołów – na scenie pojawiło się ponad 200 tancerzy w strojach z wielu regionów Polski, Czech, Moraw i Słowacji.

Tańce Górali Spiskich grupy młodzieżowej ZTL "Promyki" - fot. Dominik Kamiński

Spiski finał - fot. Dominik Kamiński

WESELMY SIĘ
Wieczór zakończyła organizowana po raz pierwszy Niepodległościowa Potańcówka „Weselmy się!”, której celem była wspólna taneczna zabawa tancerzy i publiczności przy tradycyjnej muzyce ludowej wykonywanej na żywo, typowej dla dawnych wiejskich wesel. W rolę ludowej kapeli i weselnych wodzirejów doskonale wcieliła się Kapela Niwińskich. Ten uznany muzyczny kolektyw, tworzony przez Mateusza i Agnieszkę Niwińskich a także współpracujących z nimi Janka Tarkowskiego i Aleksandra Kwietniaka, których zobaczyliśmy i usłyszeliśmy w Wieliszewie, czerpie repertuar z muzyki skrzypcowej Polski centralnej i południowo-wschodniej, nauczony wprost od rdzennych mistrzów, odnaleziony w archiwalnych nagraniach i zapisach nutowych. Muzycy chętnie wracają ze swoją muzyką do miejsc, z których ona wyszła, grali wielokrotnie na lokalnych festiwalach, wiejskich i miejskich potańcówkach, weselach. Tym razem wystąpili na profesjonalnym tanecznym parkiecie, na którym kolejno chodzonego, polkę i walczyka zatańczyła wspólnie rekordowa liczba tancerzy złożona z członków zespołów i publiczności. Weselna zabawa, już w kameralnej – głównie rodzinnej atmosferze, trwała niemal do ostatniego tancerza na parkiecie.

Kapela Niwińskich - fot. Dominik Kamiński

Rekordowa potańcówka - fot. Dominik Kamiński

LUDOWE RĘKODZIEŁO I TRADYCYJNE WYROBY
Po raz kolejny Festiwalowi towarzyszyły stoiska z prezentacją rękodzieła ludowego oraz bezpłatne warsztaty – ponownie poprowadziły je uznane twórczynie ludowe Małgorzata Pepłowska z Węgrowa (tkactwo dwuosnowowe, wycinanka z opłatka) i Wiesława Bogdańska z Kadzidła (wycinanka kurpiowska, ozdoby świąteczne), wspomagane prze lokalną rękodzielniczkę Joannę Szymańską-Wajer z Wieliszewa (naczynia ceramiczne z motywami ludowymi). Cieszącym się dużym zainteresowaniom warsztatom towarzyszyły równie oblegane stoiska z tradycyjnymi wyrobami (lokalne miody, cydry i soki jabłkowe oraz ręcznie wypiekane i zdobione pierniki). Tradycyjna kuchnia i wyroby będą jedną z głównych atrakcji XX jubileuszowej edycji Festiwalu w przyszłym roku, na którą już teraz zapraszamy!

Wiesława Bogdańska z Kadzidła i jej kurpiowskie ozdoby świąteczne - fot. Dominik Kamiński

Lokalne miody od Stowarzyszenia "Nasze Pszczoły" - fot. Dominik Kamiński

Cydry i soki jabłkowe Krzysztofa Winnickiego z Dębego - fot. Dominik Kamiński

OKW
Umieszczono: 19.11.2019 r., godz. 19.19